De oplossing voor de overheidsschuld

Overheden en politiekers komen altijd geld te kort. Ze willen beloftes kunnen doen aan hun kiezers en dat materialiseert zich in budget. Met dat de overheid belastingen heft, en daarbij ongeveer 30% van de inkomsten verspilt1 de multiplicator van de overheidsuitgaven t < 1, moet er bijgeleend worden, zelfs om nog maar aan de basisbeloftes te kunnen voldoen.

Dus wat gaat de ôverheid dan doen? Ze schrijft staatspapier uit. Dat is een obligatie, een lening, waarop burgers en de zgn. institutionele beleggers (banken, pensioenfondsen, verzekeraars) kunnen op inschrijven, beleggen. Ze halen daar een rendement uit onder de vorm van een intrest, die door de overheid wordt betaald. Het is wat absurd, want wat de overheid uitgeeft, zal op een dag door de burger dienen betaald te worden.

We zijn er ons nu al ettelijke decennia van bewust dat het ongebreideld opbouwen van een overheidsschuld niet alleen vreet aan het beschikbaar budget vermeld in de inleidende paragraaf, het is een verplaatsen van verantwoordelijkheden naar toekomstige generaties. De politiek heeft onze (klein)kinderen opgezadeld met een schuld, waarvan ze zich niet bewust zullen zijn dat ze er de voordelen van hebben genoten.2 Vergelijk het met als je leent voor een huis op 20 jaar, je draagt zelf de vruchten van je schuld en je betaalt hem ook zelf terug.

Het gevaar bestaat erin dat die toekomstige generaties die schuld niet als de hunne gaan beschouwen. Terecht op een manier. De staatsschuld zonder legitimiteit. Want erger, wat als die schuld frauduleus is? Wat als die schuld gemaakt werd binnen een concubine van overheid en financiële spelers om op die manier op onrechtmatige wijze geld uit de maatschappij weg te sluizen? Dan zitten we in het strafrecht en volgen verbeurdverklaringen – ‘zouden moeten’. Ik denk misschien te ver weg voor velen, maar het is verre van onwezenlijk.

Nu is er nog een extra probleem van een overheidsdeficit, en dat is dat het druk creëert op de waarde van een munt. Hoge overheidstekorten doen de verwachtingen over de waarde van een munt verminderen. Met dat we met onze fameuze Euro, die naar handel toe een zegen is, allemaal dezelfde snaar spelen in Europa, diende er dus een zekere discipline opgelegd aan de spilzieke overheden. Volgens het verdrag van Maastricht diende de overheidsschuld van elk EU land onder de 130 % van het BBP3 Bruto Binnenlands Product, het totaal aan handel van een land in een jaar te landen, om de toetreding tot de monetaire Eurozone toe te kunnen staan. Deze maatregel was nodig omdat we dan wel met een eengemaakte munt zaten, van Griekland tot Zweden, maar met een allegaartje van economieën en overheden, die elk zo hun interpretatie hebben over hoe het boeltje werkt.

De Maastricht norm van 130% overheidsschuld over het BBP bracht nieuwe inzichten; immers, de truck om de overheidsschuld uit te drukken in termen van een percentage van het BBP is een handige methode gebleken om een misbruik te institutionaliseren. Immers, dat BBP stijgt (meestal) elk jaar met een paar procenten. Dat stijgen, en dan spreken we over een waarde in nominale termen, komt voor een deel door een verhoging van de productiviteit, voor een deel door inflatie.

Als je namelijk als politieker geld te kort komt, kun je weer van dat staatspapier uitschrijven, en dat laten opkopen door de Nationale Bank of nu de ECB4 European Central Bank. Daarvoor maakt de ECB gewoon geld bij. Uit het niks, het fameuze Quantitative Easing. Een techniek die de laatste decennia onder meer gebruikt werd om de bankencrisis te bezweren (geldhoeveelheid maal 3.5 de laatste 10 jaar – sorry mensen laat u niks wijsmaken, dit krijgen we op ons bord), het klimaatprobleem op te lossen en nu om de corona-crisis de baas te blijven5 Ondertussen zie je al her en der, zo nu in volle Corona-crisis, discussies beginnen over hoe het QE nu zal gebruikt worden. Voor het bestrijden van (de economische verliezen) van Corona, of voor de financiering van gelijkaardige verliezen door klimaatmaatregelen. Het is een discussie van onproductieve entiteiten die aan het strijden zijn voor hun deel van de koek. Het is hilarisch..

QE/Geld bijdrukken is een pure oorzaak van inflatie. Als je geld bijmaakt zonder er meerwaarde voor bij te maken, stijgen de prijzen.6 Of je moet een andere truck uithalen zoals goedkope import, je koopt meer waar voor je geld – deflationair, zie daarvoor mijn ander artikel.

Je vraagt aan het Planbureau dus vooraf even hoever je hierin kunt gaan zonder dat het te veel opvalt.

Door die inflatie stijgt het BBP, uitgedrukt in nominale geldtermen.

En daardoor daalt de staatsschuld, als je hem uitdrukt in termen van percent over het BBP. En zo heb je weer wat leverage om wat meer schuld te maken.

Mooi geflikt, twee keer geld verbrast en toch met de pluimen gaan lopen.

Wie betaalt? Al wie spaart gewaardeerd in geld, bijna iedereen dus.

Maar zoals zo’n koekdeel-strijder neerschreef: “Of je die nu lust of niet, die nieuwe golf QE komt eraan.”

Daaromtrent wil ik wel eens het paper ‘Central Bank Money: Liability, Asset, or Equity of the Nation?’ van Cornell Law School7 https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3730608 waarin men de afweging maakt of geld dat door de Centrale Bank werd gecreëerd (bv. de NBB, ECB of de Federal Reserve), dan wel een schuld, een eigendom of eigen vermogen is van die bank. Ik sluit even kort en de auteurs concluderen dat QE-geld een sociaal vermogen is. Het is dus geld dat de maatschappij toebehoort, zowel qua bezit als qua waardevolle invulling.

Ondertussen wordt de overheidsschuld perpetual en dreig je de verantwoording ervoor te verliezen. Ik voorspel dat de overheidsschuld een constante wordt, waar toekomstige generaties geen voeling mee zullen hebben, zeker niet om hem af te korten. Ook de politiek niet. Het blijft wel een voortdurende drain van overheidsgeld onder de vorm van intresten.

We’re fucked.

Voor wie dacht dat ik hier echt een oplossing voor de overheidsschuld had proberen te formuleren, nee mensen, zo naïef ben ik niet.

References

References
1 de multiplicator van de overheidsuitgaven t < 1
2 Vergelijk het met als je leent voor een huis op 20 jaar, je draagt zelf de vruchten van je schuld en je betaalt hem ook zelf terug.
3 Bruto Binnenlands Product, het totaal aan handel van een land in een jaar
4 European Central Bank
5 Ondertussen zie je al her en der, zo nu in volle Corona-crisis, discussies beginnen over hoe het QE nu zal gebruikt worden. Voor het bestrijden van (de economische verliezen) van Corona, of voor de financiering van gelijkaardige verliezen door klimaatmaatregelen. Het is een discussie van onproductieve entiteiten die aan het strijden zijn voor hun deel van de koek. Het is hilarisch.
6 Of je moet een andere truck uithalen zoals goedkope import, je koopt meer waar voor je geld – deflationair, zie daarvoor mijn ander artikel.
7 https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3730608

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *