Vandaag heeft onze beschaving het tot 2023 na Christus gebracht. Waw, en dat zonder mekaar helemaal uit te moorden of tot de hongersdood te beroven en te bestelen.
We leven vandaag ook in een maatschappij waar de leugen regeert, letterlijk. Onze leiders politiekers, liegen erop los, bedriegen het volk dat het een lieve lust is, en ze zijn er zelfs niet beschaamd over. Ze lullen zich er op sjofele wijze uit en voor de gemoedsrust doet iedereen dan maar alsof er niks gebeurd is.
Het is allemaal marketing.
Het is in de geschiedenis dikwijls zo geweest.
Het recht van de grootste muil.
Nochtans zie je onder de gewone mensen, in de persoonlijke relaties en in de economische relaties tussen mensen echter een andere beweging uit de vermaledijde modderpoel naar boven drijven.
We worden zelf niet graag bedrogen, dus gaan we vanuit een zelfbehoudende reflex goed ons best doen om zelf eerlijk te zijn. Het is een prille beweging op micro niveau, van 1-op-1 relaties en kleine gemeenschappen, waar men op stille wijze overeenkomt van goed met elkaar te zijn.
Het is het einde van de ‘grote verhalen’ die de ethiek predikt, zoals de Kerk. Er zijn geen grote instellingen die autoriteit hebben die nog een structuur bieden waar we ons als mens met een ethisch gevoel in goed voelen. Dus doen we het dan maar zelf.
Ik zie in heel veel relaties tussen mensen, zowel puur economisch als louter persoonlijk, dat correct handelen een must is. Op een ander parasiteren wordt niet meer getolereerd en heel veel mensen voelen dat als vanzelf aan. Daardoor gaan ze op een natuurlijke manier ethisch handelen.
De gedragsbioloog Mark Nelissen zou zeggen dat dat een overlevingsstrategie is, en ik geef hem geen ongelijk. Immers, onze grote structuren zijn verdwenen, en om verder te gaan als gemeenschap, zullen we zelf een goede structuur moeten bouwen. Bottom-up. Vanuit elk individu.
Want we zijn op zich geen duivels. We zijn goede mensen die soms verleid worden. Vooraleer ik me helemaal in Bijbelse verzen stort, denk ik dat elkeen wel beseft dat we als individuele mens het best kunnen floreren als we samen zijn en samen werken met andere mensen. Mensen die samenwerken aan een project zijn tot immense dingen in staat. Kijk gewoon om je heen. En ja het is niet allemaal goed en helaas moeten we ook eens ferm oorlog voeren met elkaar alvorens we dan beseffen dat we het beter anders hadden gedaan. Ironisch genoeg komen uit die oorlogen of uit de zucht naar oorlog nog dikwijls de grootste vooruitgang.
Zonder het bestaan van kwaad zou je het bestaan van goed niet kennen.
Als econoom ben ik uiteraard geïnspireerd door de gedachte van de ‘onzichtbare hand’ van Adam Smith. Die zegt dat het individueel egoïsme van elke mens leidt tot een optimale en vooral eerlijke economische samenleving of samenwerking. Ik weet dat er nogal wat kritiek op deze ponering is, maar wie dat zegt, doet dat dikwijls vanuit een malafide ingesteldheid. Ik vind die onzichtbare hand gedachte terug in de stelling van Mark Nelissen, dat we vanuit ons egoïsme en onze drang naar zelf te overleven juist sociaal gedrag zijn beginnen vertonen. Op economisch vlak kunnen we slechts op lange termijn overleven als we correct handelen en vooral eerlijk zijn. Want wie niet eerlijk is, komt niet meer aan de bak. Wie niet sociaal is, sluit zichzelf uit de maatschappij.
Dat geldt niet alleen voor economische actoren, dat geldt ook voor politici, voor overheidsinstellingen, die zich per definitie verbergen achter hun eigen onpersoonlijkheid en voor grote bedrijven, die zich soms overheid wanen, de grootste bullshitverkopers dan nog het meest.
Het zal verkeren, dat zei Bredero net niet.
De reflexen van heel veel mensen, van de grote concerns liever voorbij te lopen en weer bij de lokale handelaar te kopen, is een mooie illustratie van hoe de individuele mens zijn eigen wereld weer beter maakt.
De vele pogingen van de politiek om de middenklasse kapot te maken, de kleine zelfstandigen het leven moeilijk te maken, zullen slechts een averechts effect hebben. Deze zullen in klare stemmen afgerekend worden. Bovendien zullen de mensen zijwegen bewandelen en zo toch hun doel bereiken.
Antropologen zijn op zoek naar een nieuwe naam voor het huidige tijdvak, waarin de mens klaarblijkelijk een stempel op de aarde drukt, en ik stel voor dat men kiest voor het mentiroceen.
Wat kunnen we doen om onze wereld weer correct en eerlijk te maken?
In de eerste plaats het groepje malafide politiekers laten weten, laten voelen, dat we hunne zever kostbeu zijn. En we doen dat niet alleen in het stemhokje, maar ook in het publieke debat en in persoonlijke interpellaties.
Daarnaast kunnen we elke poging tot oplichting bekend maken. Het mag gewoon, hou de bewijzen bij en vertel de waarheid. U kunt daarvoor niet gestraft worden, ook al proberen sommige juristen dat anders en intimiderend voor te liegen. Als dat toch zo is, dan mag u de bestraffende overheid zelfs tot de orde roepen, en dat op persoonlijke wijze in de hoedanigheid van de malafide dienaar.
Als u zich onheus behandelt voelt door een grote entiteit, zoals een grote firma, dient u schriftelijk te protesteren. Indien u denkt niet voldoende gehoord te worden, maakt u uw grieven publiek bekend en het best stopt u de samenwerking.
Als we dit alles met voldoende mensen doen, kunnen we iets doen bewegen.
Als we zwijgen, stemmen we in en verandert er niks.
Make your choice.