The Modern Money Theory Scam

Er waait een nieuw wind in de business van de ontembare overheidsuitgaven. Volgens de Modern Money Theory (MMT) zijn de hoogte overheidsuitgaven geen reden tot bezorgdheid meer. Overheden kunnen en mogen uitgaven doen zoveel zij goed achten om de economie (en vooral zichzelf) te ondersteunen.

Volgens protagonisten als Warren Mosler¹ https://trends.knack.be/economie/grondlegger-modern-monetary-theory-als-je-het-monetaire-systeem-doorhebt-snap-je-dat-overheidsschuld-van-geen-tel-is/article-longread-1730793.html en Stephanie Kelton² https://www.tijd.be/politiek-economie/internationaal/economie/stephanie-kelton-er-wordt-te-veel-gepraat-over-de-noodzaak-om-voor-alles-te-betalen/10305974.html moeten we gewoon daar geld voorzien, waar het nodig blijkt te zijn. Het uitgangspunt is nobel. De discussie omtrent het gebied van allocatie is politiek – mag ik meteen zeggen: malafide?

In de discussie rond het bijdrukken van geld, is het nodig eerst een en ander uit te leggen.

Ten eerste wat is geld? Geld in zijn representatieve vorm bestaat al heel lang. U geeft mij een geit en ik geef u iets terug waaruit blijkt dat ik u een geit schuldig ben. Is dat nu een papier, een kleitablet of een goudstuk. Het zijn allemaal schuldbewijzen die een algemene waarde werden toegekend met als doel de handel makkelijk te maken.

De verschillende geldsystemen hebben hun problemen. Zo is goud als betaalmiddel schaars en als je het hersmelt met ander metaal fraudegevoelig. Het was op die manier dat de Romeinen aan inflatie deden en hun Rijk naar de filistijnen ging³ https://nl.wikipedia.org/wiki/Crisis_van_de_derde_eeuw. Het is door zijn schaarste ook beperkend voor een groeiende economie en als er plots veel nieuw goud wordt gevonden krijg je het fenomeen van nieuw geld dat het oud geld uit de markt houdt⁴ Wet van Gresham https://nl.wikipedia.org/wiki/Wet_van_Gresham. Omdat dat nieuwe goud minder waard is dan het oude. De situatie toen na de ontdekking van Amerika de Spanjaarden en de Portugezen veel nieuw goud importeerden⁵ dit wordt geïllustreerd in het boekje https://mises.org/library/what-has-government-done-our-money.

Geld is immers geen waarde an sich maar een representatie van de meerwaarde in een economie. Het schuldbewijs voor de geit. Als er meerwaarde wordt gepresteerd, mag de geldhoeveelheid omhoog. Als je dan binnen een stringent systeem van een goudstandaard werkt, zit je met een probleem. Op die manier maak je van goud een bubbelmetaal wiens waarde ook in nominaal geld uitstijgt boven haar praktische waarde. Het systeem is goed om de geldhonger van een overheid in toom te houden, maar dat is het dan ook.

We hebben met het fractioneel bankieren, waar we met leningen leverage geven, een voorschotsysteem gecreëerd, waardoor we de groei een boost hebben kunnen geven. Immers, investeren met toekomstig geld doet een economie bomen. Maar ze doet een economie ook busten. Teveel opportunisme met te makkelijk gekregen geld doet mensen te veel risico nemen en niet-realistische initiatieven gaan failliet. Dit kan leiden tot zware crashes en economische crisissen. Maar fractioneel bankieren is goed, voor zover er een (natuurlijke) rem op gezet wordt en er een selectie gebeurt in functie van terugbetalingsrisico van die leningen. Die rem was meestal de risico-premie, de inschatting van de intrestvoet over de lening van een project. Sowieso is de prijs die je betaalt voor een dergelijk systeem een endemische inflatie. Een deel van het geld in omloop vertegenwoordigt immers continu geen meerwaarde.

Hoe we die meerwaarde maken, is door het ontginnen van grondstoffen, het maken van producten, nieuwe uitvindingen en ontdekkingen, nieuw vernuft, kortom alles wat zorgt voor vooruitgang. We tellen dat bij mekaar op in geld, maar we zouden dat moeten kunnen optellen in sommen van nut. De rekensom die we maken is allesbehalve perfect maar we moeten het daarmee doen. De kritiek van sommige geitenwollensokken dat alles om geld draait is daarmee wel te begrijpen maar niet terecht.

Die meerwaarde wordt soms ook weer vernietigd. Het beste voorbeeld daarvan is een auto. Het moment dat je een auto koopt is hij meteen een heel stuk minder waard. Hij verliest enkel aan waarde tot op het moment dat hij geshredderd wordt en gerecycleerd. Nochtans heb je bij aanschaf een premium prijs betaald voor je stalen ros. Ook huizen storten op een dag in en heel veel consumptiegoederen zijn na een paar jaar kapot. De containerparken en de afvalverwerkingsbusiness draaien op volle toeren.

We consumeren op vandaag meer dan ooit tevoren. Er wordt gigantisch veel geproduceerd, afgedankt en gerecycleerd. Dat we dat kunnen doen, is grotendeels te danken aan goedkope importgoederen uit het Verre Oosten. Want het is op die manier dat onze overheden de massale inflatie die ons te beurt zou vallen, heeft weten te counteren. We hebben het gevoel dat we alles kunnen kopen dat ons hartje begeert zonder dat we in de armoede vallen. Echter, het bijdrukken van geld gebeurt niet zonder inflatie. Sedert de financiële crisis is de geldhoeveelheid al minstens maal vier gegaan, and counting. Corona heeft er nog een duw aan gegeven. Dat daar geen massale inflatie is uit voortgekomen, ligt niet alleen aan het feit dat het QE grotendeels bij de banken is blijven hangen, nadat die hun reserves in hun casino-spelletjes waren verschrompeld. Het ligt ook aan het feit dat het Westen de laatste decennia heel erg is beginnen leunen op goedkope import. Daardoor is de kostprijs van heel wat goederen sterk gedaald. Daarmee zijn ook heel wat investeringsgoederen (semi-)verbruiksgoederen geworden. Vroeger kochten we een TV voor 20 jaar en als hij stuk was, werd hij hersteld. Vergelijk met nu…

Ja, je kunt inflatie ook tegengaan als je goedkoper kunt inkopen of bijvoorbeeld via automatisatie goedkoper kunt produceren, productiviteitswinsten dus.

Door te werken vullen we die meerwaarde continu weer bij en door de industrialisatie zijn we in staat gebleken overschot te produceren. Dat heet groei. Populaire zienswijzen stellen dat er grenzen zijn aan de groei, dat de aarde eindig is. Het is een enge visie die het overweldigend bewijs negeert, dat menselijk vernuft een enorme invloed heeft op de groei. De irrationele idee van schaarste dient enkel sommige partijen die door het veinzen van schaarste, prijzen hoger te houden dan de normale marktprijs. Wie valse schaarste predikt, is eigenlijk een monopolist en een vijand van de vrije markteconomie.

Overheden zijn er altijd geweest om een samenleving te vertegenwoordigen. De inwoners van een land tegenover henzelf en tegenover andere landen of entiteiten. Die representatie kost uiteraard moeite en dus geld. We hebben ons daar als samenleving akkoord mee verklaard omdat die organisatie ook dikwijls meerwaarde met zich meebrengt. Als echter de overheden te groot worden, en dat is jammer genoeg inherent aan het systeem, wordt een te groot deel van wat de overheid doet, verspilling. Er bestaat dus een ideale overheid en dat is kwantificeerbaar in % van het BBP. Verschillende strekkingen discussiëren graag over de ideale grootte van een overheid; de politiek wil ze meestal zo groot mogelijk, die vetpotten.

De meerwaarde wordt geproduceerd door de mensen die werken, zij genereren dus de behoefte aan betaalmiddelen. Volgens Cornell Law School, is geld een social equity⁶ https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3730608. Het is het kapitaal dat door alle mensen werd gemaakt. Het is dus niet zo dat geld eigendom kan zijn van wie het uitgeeft, zoals een overheid of een centrale bank⁷ in dezelfde denkwijze kun je de populaire politieke meme, dat de overheid de bron van alle goeds is, debunken. Iets wat in 2012 door Obama werd gestart en onder meer door Frank Vandenbroucke n.a.v. de ontwikkeling van een corona-vaccin werd gecultiveerd. Het is juist dat de overheid onderwijs organiseert en subsidieert. Maar het zijn nog altijd de mensen die vanop dat startblok later meerwaarde produceren, zoals nieuwe ontwikkelingen in de industrie of de geneeskunde. Dus ja, de overheid speelt een incuberende rol in de toekomstige meerwaardecreatie, maar het zijn nog steeds de mensen die de meerwaarde realiseren.. Het kan dus ook niet dat zij daar rechten over kan laten gelden. Immers, het geld is een schuldbewijs van meerwaarde, geproduceerd door een economische actor buiten de overheid, namelijk het volk.

In de Modern Money Theory stelt men dat overheden zich niet zoveel meer hoeven aan te trekken van overheidstekorten, immers, ze kunnen geld bij maken (QE⁸ Quantitative Easing, geld bijdrukken) omdat ze zelf hun munt kunnen uitgeven.

In die zienswijze zitten twee fouten. Ten eerste is het wel zo dat overheden munten en geld uitgeven. Maar ze doen dat om de economische activiteit te faciliteren en ze zijn geenszins eigenaar van de waarde achterliggend aan dat geld. Die waarde is eigendom van de meerwaardeverwekkers in de maatschappij. Ten tweede is het meestal niet de overheid die geld maakt, maar de centrale bank. En in de meeste landen is de centrale bank een privé instelling die opgericht werd door een kartel van commerciële banken. Over die geldcreatie wordt een intrest geheven. Dat die intrest nu nul of zelfs negatief is, kan geen reden zijn om over goedkoop geld te praten. In de toekomst kan dit immers wijzigen en kunnen overheden schatplichtig worden aan grotere rentelasten die ze dan zullen moeten financieren met belastingen. Of inkrimpingen in de uitgaven. Met andere woorden, een hypotheek op toekomstige welvaart.

Met dat de centrale banken eigenlijk conglomeraten zijn van bankiers, is dit een ernstige dreiging van buitenaf de overheid, waarvan het risico geïnstalleerd wordt door politiekers, dikwijls leden van supranationale clubs zoals het WEF.

Wat je echter wel krijgt met een overheid die ongebreideld manna rondstrooit, is horige burgers, mensen die voor alles en nog wat de reflex krijgen om naar de overheid terug te grijpen om hun problemen op te lossen⁹ vergelijk het met de truck van de vakbonden om het stempelgeld uit te betalen – uit wiens hand men eet…. Mensen die op die manier denken, zullen ook sneller geneigd zijn hogere belastingen (voor de andere ‘sterke schouders’) te verdedigen: nimby. Je ziet die mentaliteit nu al groeien. Nochtans is dat een verkeerde reflex. De overheid zit immers niet met u als individu in. Ze ziet jou vooral als een melkkoe. Een nuttig werkpaard dat afdraagt aan een staatsapparaat. Geboren worden staat gelijk met het ongewild lid worden van een rentedragend model waar jij de asset bent en de overheid de belegger.

Dat men met geldcreatie en dus inflatie ook nog eens de spaartegoeden uitholt, versterkt die horige positie alleen maar. En zeker wie dat geld niet zelf bijeengeharkt heeft, zoals wie geërfd heeft, zal er minder om malen. Iets met gebraden kiekens.

En dat alles staat haaks op de idee van het vrije individu dat opereert in een kapitalistische vrije markteconomie, die meerwaarde verwekt en eigenaar is van die meerwaarde. Nee, in zo’n MMT-model word je zonder het te beseffen, slaaf.

Slaaf van wie? Niets is wat het lijkt.

En zo kom ik terug op mijn tweede paragraaf, heel het circus van MMT en hun actoren, is malafide. Net als die andere klungels met hun donuts en piketten.