Waarom de economie niet aantrekt

We leven vandaag op monetair-economisch vlak in een paradox. Het gaat niet slecht, maar het gaat ook niet bijster goed. Er is weinig inflatie, ondanks de vele geldinjecties van de nationale banken. Maar er wordt niet extra geïnvesteerd, zoals verwacht onder impuls van de lage intrestvoeten. Het kabbelt dus maar wat.

Wat is er aan de hand? De overheid wil de economie laten draaien, niet alleen omdat dan de onderdanen het goed hebben, maar ook wel zo een beetje omdat meerwaarde-creatie afgeroomd kan worden, en in België is dit om en bij de 50%. Je zou als overheid dus al eens de economie willen stimuleren. Laat ons eerst even in de geschiedenis duiken om te weten te komen hoe overheden ingegrepen hebben in de economie en de welvaart van hun land en onderdanen.

Ik wil eerst even focussen op hoe geldcreatie en prijsmanipulatie inwerkt op economische systemen, want daar zijn uitgebreid illustraties van te vinden.

Met de uitvinding van een middel om te betalen, en daar een virtuele waarde aan toe te kennen, zijn ook de misbruiken begonnen. Op dit moment geloven we dat een gesofisticeerd briefje met een cijfer op of een cijfer op een computerscherm, waarde vertegenwoordigt. Welke waarde, dat varieert in de tijd. Doorgaans is dat naar beneden toe. Maar deze geldontwaarding is niet alleen van deze tijd. Laat ons eerst even dat zijspoor oprijden.

Inflatie hangt altijd nauw samen met prijs- en loon-fixatie. Op het moment dat overheden daarmee beginnen, kun je aannemen dat er eventueel wel iets is gebeurd met het waardensysteem in dat land. Het gaat terug tot de officieel gekende geschiedenis van Sumerië, Babylon en Egypte. Zo werden lonen dikwijls kunstmatig laag gehouden om ze te kunnen blijven betalen en werd de prijs van elementaire voedselbevoorrading in een keurslijf van vaste prijzen gehesen. Zo werd op een gegeven moment bij de Romeinen de vaste prijs van graan veranderd in een gratis bedeling van graan. Met als resultaat dat de boeren rond Rome van hun akkers kwamen om hun deel gratis graan in ontvangst te gaan nemen. Met voedseltekorten tot gevolg. Absuurd? Denk je dat de gratis openbaar vervoer-politiek van wezen socialist Steevaert niet dezelfde perverse effecten had op taxibedrijven?

In Athene dacht men de voedseltekorten te kunnen opvangen door het volk te decimeren. Stuur ze op oorlogspad. Hoe dat men daar nog niet opgekomen is? Alhoewel, als je nu de geopolitieke situatie van bovenaf bekijkt…

Pas in de Romeinse tijd zijn er voldoende geschriften om ook inflatie als dusdanig te onderkennen als overheidsmethodiek om de rekeningen te doen kloppen. Dat het Romeinse samenlevingsmodel op uitbuiting was gestoeld, hoeft geen betoog; land veroveren en slaven doen werken. Doorheen de tijd bleek dit model niet houdbaar en op geregelde tijdstippen hadden ook de slaven er genoeg van. Maar de praktijk bleef, onderhuids dan, wel aanhouden. De voortdurende geldhonger van het Romeinse oorlogsapparaat zette een extreme druk op de monetaire positie van het Rijk; de waarde van de Denarius, zeg maar de Dollar van die tijd als wereldmunt, devalueerde, en dat mag je letterlijk zien als dat er steeds minder goud in de legering zat, op een dergelijke wijze, dat zelfs wordt aangenomen dat de ondergang van het Romeinse Rijk te wijten is aan inflatie, oftewel te veel uitgeven en te weinig meerwaarde produceren om die oorlogszucht te financieren. De Romeinen verloren hun macht omdat ze hun legers, die voor een groot deel uit betaalde huurlingen bestonden, niet meer konden betalen.

De attente lezer ziet meteen de analogie in de retoriek van de VS president Bush, die na de aanslagen van 9/11 zijn volk opriep om te consumeren, om meerwaarde te produceren. Uiteraard, want hij had geld nodig voor zijn oorlogsplannen, geld dat hij maar kon afromen als de Amerikanen voor meerwaarde zouden zorgen.

Toen de Spanjaarden na de ontdekking van de Nieuwe Wereld enorme hoeveelheden goud meebrachten en daar munten van sloegen, werden de oude munten plots opgespaard, omdat er meer waarde aan toegekend werd dan aan de nieuwe. Dat nieuw goud was niets anders dan extra geld dat in de economie kwam zonder dat daar een meerwaarde tegenover stond. Een vroege illustratie van de toen nog niet gepostuleerde wet van Gresham, die stelt dat slecht geld het goed geld verdringt. Het goede (als in meer waardig) geld wordt opgepot en het slechte geld wordt zo snel mogelijk uitgegeven en wordt dus de munt die meest gebruikt wordt in handelstransacties.

De Romeinen hadden hun slaven om hun werk te doen, tijdens de middeleeuwen bestond er een systeem van afdragen aan de kasteelheer, zogezegd in ruil voor bescherming. In werkelijkheid werden er oorlogen mee uitgevochten waar die boeren niet per sé achter stonden. Zij waren zo de financiers van een feodaal militair apparaat binnen een doelbewuste gepolariseerde wereld gestoeld op patriottisme. Die tijden werd er een obstructief beleid gevoerd jegens de vrijemarktwerking en dat had zo zijn negatieve gevolgen naar vooruitgang en welzijn toe.

Als het geld op was, probeerden overheden allerhande methodes uit om er bij te maken. Je kon het volk niet te veel belasten, want daar kwam opstand van. Maar je kon ook niet ongebreideld geld bijmaken door bijvoorbeeld munten te hersmelten. Dat was vlug geweten en die nieuwe munten werden als minder waardevol gewaardeerd. Als kortzichtige reactie werden maximumprijzen opgelegd voor voedsel. Maar dat had voor gevolg dat de boeren hun gerief niet meer op de lokale markten aanboden en eventueel hun oogst bij de buren verkochten aan betere prijzen. Ook zo met arbeiders. Als de lonen te laag vastgepind werden, trokken de werkers door naar gebieden waar ze beter konden verdienen. Maar de overheid had en heeft nog steeds de mogelijkheid om dwang uit te oefenen onder bedreiging van wapens op haar volk. Zo verging het ook in de Oudheid; de geheel legitieme reactie van handelaars om de prijzen te verhogen na een door de overheid veroorzaakte inflatie, werd door de Romeinen en de Grieken beteugeld met de doodstraf. Het waren toen echt wel andere tijden en een leven was blijkbaar minder waard dan een muntstuk.

De moderne geschiedenis van het geld kende een aantal herhalingen van de experimenten uit te geschiedenis. Van de Zimbabwe toestanden in Weimar-Duitsland, en daarmee draai ik de tijdlijn om, tot de goudstandaard. Het eerste deel van de vorige zin staat voor ongebreidelde geldaanwas met hyperinflatie tot gevolg, het tweede deel staat voor een rigide geldbeheersing in functie van de hoeveelheid goud dat de Centrale Bank van een land als tegenwaarde aanhoudt.

Het zijn allebei imperfecte benaderingen van het concept geld. Eigenlijk moet de hoeveelheid geld evenveel bedragen als de meerwaarde die aanwezig is in een economie. Die meerwaarde werd gepresteerd, door arbeid of intelligentie. Dat systeem werd even gepresteerd rond de tijd van de Amerikaanse Revolutie met de Greenbacks, maar al even vlug weer gefnuikt door de Centrale Bank van Engeland.

Waarom zijn centrale banken tegen die natuurlijke manier waarop de geldhoeveelheid wordt gereguleerd?

Toen duidelijk werd dat het toch wel rigide systeem van een Bretton Woods goudstandaard niet houdbaar bleek in verband met overmatige geldcreatie in de VS (ze zaten ook overal ter wereld geldverslindend oorlogje te spelen), kwamen overheden overeen om het systeem te verlaten. Meteen werd duidelijk waarom en de ongebreidelde geldcreatie zorgde voor de hyperinflatie in de jaren ’70 van de vorige eeuw. Net zoals in de Romeinse tijd kwamen de overheden geld tekort, geld dat ze normaliter konden afromen van de meerwaarden uit economische activiteiten. Met de economische stagnatie van de oliecrisis, waar de energiekost plots enorm verhoogde, was er een probleem. Maar ook zonder kwamen de overheden geld te kort.

Dat een overheid geld te kort komt, is namelijk een gegeven: de politiek geeft geld uit dat niet van hen is, en dat ligt aan de basis van de spilzucht. Dat overheden steeds weer methodes hebben gezocht om die tekorten op een slinkse manier op te lossen, is ook een gegeven. Onze Grote Leiders geven al te dikwijls het foute voorbeeld en spelen slechte huisvader. Erger, ze nemen achteraf ook geen verantwoording voor hun gefoefel. Met veroordeelde criminelen als Lagarde bij de ECB of altijd geldhonger hebbende seksverslaafden zoals Strauss Kahn bij het IMF waarbij ik de inlandse criminelen in het parlement nog ontzie, lijkt dit niet zo onaannemelijk.

De fiscale multiplier van overheidsuitgaven is bewezen kleiner dan 1 en in tijden van economische crisis zelfs negatief. Kort verklaard als volgt: als de overheid 100 uitgeeft met de bedoeling de economie te ondersteunen, wordt een deel van dag geld besteed aan randuitgaven, zoals administratie, dus je begint al met een achterstand. De allocatie van de rest van de collectieve middelen krijgt nooit dezelfde drive als in het privé initiatief dus ook dat blijft achter. In tijden van crisis loopt die handicap nog op. Overheden met een beslag van meer dan 40% kunnen geen stimulus met effect meer doen, die 40% wordt als kantelpunt aanzien. Extra taksen verergeren die situatie nog. Het IMF stelde vast dat een stijging van de taksen met 1% voor een daling van de groei met 1.3% (2 jaar later.) naast een daling van 3.6% in het taxeerbaar inkomen. Overheidsingrijpen zorgt vooral voor obstakels die het meerwaardeverwekkend privé-initiatief fnuiken en daarmee de potentiële vooruitgang in de kiem smoren.

Zo kondigde premier Martens doodleuk begin in 1982 aan dat de Belgische Frank zou devalueren. Dat kwam omdat de druk op de munt, die verbonden was met een aantal zwaargewichten uit de EEG, waaronder Duitsland, reëel in waarde was gezakt. Was het door een tekort aan werklust bij de Belgen, of kwam het door het overheidsapparaat, bovendien aan de vooravond van het accumuleren van een astronomisch overheidstekort [in dat decennium]? Of een combinatie van beide met daarbovenop Keynesiaanse onzin? Resultaat was wel dat de in Belgische Frank aangehouden tegoeden, het spaargeld van de Belgen dus, in waarde minderde. Of hoe de overheid op een groezelige avond in Poupehan beslist had dat uw geld, dat u zelf door arbeid waarde had gegeven, plots minder waard was. Het licht aan het einde van de tunnel is wegens besparingen nog steeds gedoofd … kijk naar de geschiedenis, dat einde is er ook niet.

Tijdens de financiële crisis van het vorige decennium werd pijnlijk duidelijk dat Zuid Europa een mindere financiële discipline had dan het Noordelijke deel. Waren de Zuid-Europeanen dan allemaal luiaards, of hadden ze gestemd voor politici met een gat in hun hand? Als de Zuid-Europese euro minder waard was dan de Noord-Europese Euro, en laat me even dit virtueel beeld aanhouden, lag dat in het feit dat Zuid Europa minder productief was, te veel laissez-faire, of kwam het omdat hun overheden teveel van hun meerwaarde opsoupeerde aan meerwaarde-vernietigende projecten, zoals bullshit-jobs bij de overheid om de werkloosheid op te lossen? Of was het corruptie? Of zat er een drain in de staatsfinanciën, zoals het verhaal van de missing trillions in de VS van Catherine Fitts? Een zaak waar de VS overheid nogal stuntelig op reageerde en uiteindelijk een regeling uitwerkte die erop neerkwam dat ze het mogelijk maakte dat overheidsorganen niks meer hoefden te verantwoorden onder FASAB 56. (ten zeerste aanbevolen lectuur)¹ $21 Trillion dollars is missing from the US government. That is $65,000 per person – as much as the national debt! https://missingmoney.solari.com/

Waren de Romeinen genoodzaakt slaven in te zetten voor alvast een deel van hun werk oftewel meerwaardecreatie, hoe zorgen staten vandaag ervoor om hun overheidsbeslag te financieren? In de voormalige USSR had men een systeem dat erg gelijkend was met het Middeleeuwse lijfeigenschap: de Kolchozen. Bij ons heet dat systeem belastingen. En dat is zoals ik dikwijls al liet vallen, gedeeltelijke slavernij tout-court: 50 procent overheidsbeslag is 50% slavernij want je krijgt nog de helft niet terug onder eender welke vorm; de overheid zit zelf al met 30% overhead. Ja u leest het goed, 15% van het BBP wordt door de overheid op niet-productieve wijze verspild. Naast overheidsbeslag, dus belastingen, kwam de overheid ook aan haar geld door geld bij te drukken, en veroorzaakte zo inflatie. Als die inflatie echter zorgde voor exuberante intrestvoeten, zoals in de jaren ’70 komt een van schulden overladen overheid uiteraard zelf in de problemen voor de financiering van haar begrotingstekort. Maar daar hebben de huidige overheden alweer een trucje op gevonden.

Want toen met de financiële crisis van 2008 zoveel banken hun kapitaalbuffers zagen wegsmelten in lucratieve garanties die ze hadden verleend, en sommige overheden banken financieel dienden te ondersteunen, was er vers geld nodig. Dat heeft onder meer de ECB hen verschaft, met de belofte terug van dat geld niet meteen in de economie te laten vloeien. Dat zouden ze kunnen gedaan hebben door meteen massaal leningen toe te staan, maar daar zetten ze toen de knip op. Daarmee hebben ze de inflatie binnen de perken gehouden maar er was ook nog een andere truck.

Want de Westerse productie wordt niet alleen geplaagd door hoge energie- en grondstoffenprijzen, er is ook een restrictief hoge loonkost. Veel mensen beseffen niet dat de prijs van grondstoffen voor een groot deel uit lonen bestaat, lonen van arbeiders die de brute grondstoffen transformeren tot voor de industrie bruikbare stukken. Lokale ontginning heeft daarmee een handicap. Daarom ook dat bijvoorbeeld de Chinezen hier Franse eikenbomen kopen en ze zelf verzagen. Hun terugvrachten zijn goedkoop en de volume handicap weegt op tegen de loonhandicap ² want als je bedenkt dat in het afgewerkt produkt maximaal 15% van het volume van de boom overblijft, plus dat bomen zich niet zo efficiënt laten stapelen, besef je dat een groot deel van dat transport nutteloos verspillend is.

Wat ze er mee doen, wat ze ervan maken is een andere zaak. Want bijvoorbeeld de metaal-legeringen die daar geproduceerd worden, zijn dikwijls maar bagger. Dat niet alleen, heel veel producten uit het Verre Oosten zijn kwalitatief minderwaardig. Zo worden duurzame gebruiksgoederen omgevormd tot verbruiksgoederen waarin zelfs mode wordt aangepraat. Goedkoop is duurkoop en die stelling klopt op lange termijn. We geven meer geld uit aan die rommel, we betalen daaromtrent taksen en recyclage-toeslagen ³ welk een pure bullshit-financiering is want het dient om de administratie van de recyclage te financieren en veroorzaken op die manier veel vervuiling en verspilling van grondstoffen. Recyclage is niet voor elke grondstof even duurzaam. En dat zet een hypotheek op de ecologische toekomst. Maar het is ook een bron van pure extra kosten op economisch vlak en dus minder nut. Als u elke twee jaar nieuw koopt en recycleert in plaats van één keer duurzaam voor 10 jaar, dan heeft u veel te veel betaald. Dan wordt recyclage een pure kost waar geen extra nut is uit gepuurd. Even uitkijken wie allemaal meedraait in de recyclage-business.

Zouden we al onze spullen hier maken, zou er bijna niks nog betaalbaar zijn. Dan zou je pas zien hoeveel onze munt echt ontwaard is. Maar door goedkope import van onder meer elektronica en andere gebruiksvoorwerpen werd het inflatiespook in de hand gehouden. Het is een scheeftrekking die op lange termijn niet houdbaar is, maar tegen dan is er al een andere truck gevonden.

Hetzelfde gaat op voor de massaproductie van voedsel. Goedkoop massaal geproduceerd om ervoor te zorgen dat de monden gevoed worden. Dan komt er geen protest. Maar kwalitatief en naar gezondheid toe beneden standaard. De kwaliteit [van het leven] gaat er ook hier op achteruit. België is traditioneel een land van fijnproevers. Onze keuken staat op hoog niveau en dat weten ook de leveranciers in de food sector. Maar zelfs hier sluipt de goedkope massa-rommel de winkelrekken binnen. Dat gebeurt om de schijnbare inflatie laag te houden. Mocht je appelen met appelen vergelijken, of biefstukken met biefstukken, zou je een heel ander beeld zien: de inflatie is een veelvoud van het officiële cijfer. Veel sterrenrestaurants sluiten bij gebrek aan personeel of rentabiliteit. En je kunt daar honend jaloers over doen, maar het maakt wel deel uit van onze cultuur. Ze sluiten niet bij gebrek aan gasten, ze sluiten omdat de kosten van dat personeel en die kwalitatieve prodckten zodanig de pan uitrijzen, dat de menukaart prohibitief dure prijzen zou moeten afficheren.  Als je het overschouwt moet je dit taxeren als verarming.

Het werk, ook op den boer, wordt hoe langer hoe meer geautomatiseerd. Het onkruid wordt al lang op chemische wijze geneutraliseerd, soms al met zelf rijdende tractoren, de koeien met een robot gemolken, de grondstoffen worden automatisch of semi-automatisch getransformeerd tot producten, meubels worden door automatische installaties gemaakt en huizen worden gebouwd met machinaal gemetste prefab muren. De echte metser wordt een rariteit en moet zich vooral met renovatie gaan bezig houden. Als je ziet hoe de automatisatie de handenarbeid heeft ingepalmd, dan vraag je je af waarom er maar zo weinig werklozen zijn. In de dienstensectoren zegt u? Ach maar daar verrichten computers en andere automatische bureaumachines ook al veel van het ‘intellectuele’ werk. Artificiële Intelligentie dient als ondersteuning bij het nemen van beslissingen, Big Data en datamining in plaats van sullige bureaujobs.

Ziet u de parallel met de loonfixatie uit de Oudheid en de Middeleeuwen? Men maakt niet dezelfde fout om de lonen en de prijzen te bevriezen, maar men substitueert lokale arbeid door goedkope import en automatisatie. Dit alles onder de goedkeurende kreten van de vrije handel en globalisering. Oude wijn in nieuwe – meer gesofisticeerde – zakken.

Maar wacht even. Stel dat je een job outsourced naar een goedkoper land, stel een callcenter-medewerker, terwijl je eigenlijk wel een inlandse kandidaat hebt, die nu door de overheid een werkloosheidsvergoeding wordt verschaft. Wat als dan blijkt dat de totale kost, de directe kost van de werknemer én de kost van de externaliteit van de werkloze, hoger ligt dan de binnenlandse kost zou zijn voor een callcentermedewerker, waar zit dan het verstand bij deze mensen? In hunnen zak, uiteraard. ⁴ Merk op dat de overhead van werklozen-administratie hieromtrent ook wel substantieel is.

Volgens David Graeber in zijn boek ‘Bullshitjobs’, is 85% van het werk hier niet meer nuttig. Hij heeft dat uit een voorspelling van JM Keynes. Men wordt aan het werk gezet in een onzinnige functie of hetgeen men doet, bijvoorbeeld rapporten opstellen, wordt verder niet gebruikt. Of je vult je dag voor een deel met lummelen, zo van die mensen die absoluut niet gepresseerd zijn. Een en ander zou je kunnen doen besluiten dat er in het Westen bijna geen echt werk meer is.

Geen echt werk betekent echter geen echte meerwaardecreatie. En het is van het afromen van die meerwaarde dat de overheden hun politieke beloftes nakomen. Als er geen productieve slaven meer zorgen voor echte centen, waar komt dan dat geld vandaan? Want we betalen nog allemaal belastingen op onze verdiensten en BTW op onze aankopen. Waar zit dan de paradox?

Voor mij zit een deel van die paradox in de meerwaarde die wordt geheven over de goedkope import. Koop je in een ver land een container speelgoed dat je aan een meervoud van de aankoopwaarde kunt verkassen, dan kun je daarmee heel wat financieren. Al wie in dat wereldje ronddraait weet dat sommige goedkope import echt gigantisch goedkoop is en dus de mogelijkheid schept om een ‘bijzonder mooie marge’ te verkrijgen. En de staat fietst telkens proportioneel mee met het lucratieve percentage BTW op de volle pot van hetgeen de consument er wil voor betalen.

Het is import-slavernij.

Ondertussen hebben we een officiële inflatie van maximaal 2-3 % en in de Eurozone een echte inflatie van meer dan 5%. In de VS tonen shadowstats.com en de Chapwood index aan dat de inflatie rond de 10% bengelt, give or take een paar procentpunten naargelang de regio. Dat betekend dus dat we met een negatieve reële groei te maken hebben. Onze economie krimpt dus. De groene kriticasters die ooit beweerden dat er een einde aan de groei zou komen, hebben gelijk gekregen. Allez, ze hebben er zelf (of hun collega’s) voor gezorgd.

Op het moment dat de ECB geld bijdrukt, dan wordt het geld meteen minder waard. Het duurt even totdat het volk dat door heeft, dus koopt men wat tijd om ervoor te zorgen dat de productiviteit of concreet, de meerwaarde op import, de geldaanwas heeft bijgehaald. Als de ingezetenen van een land of monetaire unie die meerwaarde niet meer presteren, dan moet dan dan maar van elders komen. Probleem opgelost. Je ziet meteen waarom de goedkope importlanden weinig in de weg gelegd worden, bijvoorbeeld ook niet op het vlak van de retoriek binnen de klimaatcrisis en de milieu-vervuiling.

Wacht even, die klimaatverandering, een plan van de G20 om de sputterende wereldeconomie een duw in de rug te geven door middel van weldadig van collectieve schulden ondersteunde groene projecten? Het is uit goede voornemens gesproten bodemloze financiële put. Ik noem dat discretionair duurzaam. We zien ondertussen, niet geheel verwonderbaarlijk, de Europese Unie ‘klimaatalarm’ slaan en de ECB zich in stelling zetten om nog meer geld bij te drukken om al dat groene geweld te financieren. Banken (en de rest) zouden preferabel in groene assets beleggen, eventueel gepenaliseerd worden als ze dat niet voldoende doen. Groene assets die beheerd worden door organisaties die vooral subsidies slurpen, betaald van de QE, of hoe een overheid toch maar gewoon zijn zin doet terwijl het gros van de mensen niet het flauwste benul heeft hoe dat nu allemaal in elkaar zit. Ondertussen wordt hun spaarrekening elk jaar 10% minder waard in reële termen. Het klimaat is louter een lapje om de geldkraan nog meer open te houden? Omzet is omzet. En zeg nu zelf: geld, daar kun je toch nooit genoeg van hebben? Zeker als je dan nog eens een drain hebt, om iets te financieren dat onder de radar blijft: ze Missing Money.

Al die gerecycleerde lapmiddelen ten spijt, vraagt men zich dan plots publiek af, waarom, ondanks alles stimulerende maatregelen van de centrale banken, zoals voornamelijk historisch lage intrestvoeten, de economie niet wezenlijk aantrekt? Zelfs de overheid doet het voortreffelijk, want de overheidsschuld daalt voor het eerst onder de 100% van het BBP … of was het het BBP dat steeg in nominale cijfers? Voor wie niet mee is, een nominale BBP stijging is in dit geval mee te wijten aan inflatie, de overheidstruck nummer 1.⁵ De Tijd: Overheidsschuld daalt onder 100 procent bbp https://www.tijd.be/nieuws/archief/Overheidsschuld-daalt-onder-100-procent-bbp/10173648?fbclid=IwAR2LxUkNelFxbSsnelSGZos7hMIcC_FSkijMgv0rR2P0bNRM6WKf4RGUh8Q Als je goed kijkt, loopt het mooi in de pas met de inflatie (boerenbedrog, dus)⁶ Pas op met statistieken over de groei want de voetnoten over de berekeningswijzen zijn erg belangrijk geworden..

De lage-intrestpolitiek van de centrale banken is een overheidsingrijpen dat nefaste gevolgen heeft voor de welvaart. Immers, het goedkope geld laat toe dat bedrijven die minder competitief zijn, vrijwel ongemerkt kunnen blijven bestaan zonder te veel af te zien van de concurrentie van de meer performante collega’s. Ze worden dank zij de vertekende kostenstructuur niet uit de markt geprijsd. Die zogenaamde zombie bedrijven vormen een bedreiging voor het efficiënt functioneren van de markt. Artificieel lage intrestvoeten zou je een subsidie voor inefficiëntie en verspilling kunnen noemen. Daarnaast fietsen natuurlijk ook alle andere actoren mee op dat goedkoop geld en versterkt het zonder meer de grote entiteiten, die quasi gratis hun groei kunnen financieren, zonder dat ze daarbij veel bedreigd worden door kleinere nieuwkomers op de markt. De effectieve blokkering van leningen, door de strengere voorwaarden, in de nasleep van de kredietcrisis, was een openlijke toegift aan het oligarchisch bestel.

De vraag over dat niet aantrekken van de economie, daarop weten de beleidsvoerders het antwoord wel, en dat is omdat ze het gros van de binnenlandse economie de nek hebben omgedraaid met overdreven taxatie, reglementitis (schuld van het croony gelobby om – kleine – concurrenten uit te schakelen) en geld uitgeven op basis van meerwaarden op prijs concurrerende import van arbeid, mensen die ze elders ter wereld uitbuiten. Een voortreffelijke synthese van alle oude zakkenwijn. Politiek kan enkel herverdelen wat ze elders afnemen. Het effect is ondermaats. De multiplicator van overheidsingrijpen is meestal kleiner dan nul en in gewone termen wil dat zeggen dat er geld verbrast wordt. De obstakels, de overbodige reglementen, die in de vlucht mee in stelling worden gezet, hinderen de welvaart.

Dat zinsdeel in de vorige alinea over de uitbuiting is eigenlijk té sterke taal, want ze geven die regio’s zo de kans te groeien en door hun meerwaardecreatie economisch machtig te worden. Daarmee ook dat ik schrijf dat de situatie niet houdbaar is over lange – duurzame – termijn. Een doemdenker zou zeggen: de politiek graaft het economisch graf van het Westen.

Een economie zonder wezenlijke inhoud kan niet aantrekken. Die kan alleen op kunstmatige wijze, als in een coma, blijven leven. Dat is de situatie.

Ach, om hun eigen positie veilig te stellen zullen de roergangers wel iets achter houden, denk ik dan… zoals verkassen naar een ander moeras… hoe het het vee vergaat, dat boeit hun niet.

Literatuur:

Fourty Centuries of Wage & Price Controls – How not to fight inflation, Schüttinger & Butler

What has the Government done to our Money? – Rothbard

Europe’s Spending Binge Is Slowing Its Economy – https://mises.org/wire/europes-spending-binge-slowing-its-economy